Ustalenie ojcostwa w sądzie. Jak to wygląda?
Zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym ustalenie ojcostwa w sądzie to jeden ze sposobów ustalenia ojcostwa. Można z niego skorzystać, jeśli nie zachodzi domniemanie, że ojcem jest mąż matki. Z żądaniem ustalenia ojcostwa może wystąpić matka lub domniemany ojciec dopóki dziecko nie osiągnie pełnoletniości oraz samo dziecko. Takie prawo ma również prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich i Rzecznik Praw Dziecka. W przypadku, gdy dziecko osiągnie 18. rok życia z żądaniem ustalenia ojcostwa może wystąpić tylko ono. Sprawdźmy, na czym polega ustalenie ojcostwa w sądzie oraz czym się różni od uznania ojcostwa?
Ustalenie ojcostwa, a uznanie ojcostwa
Warto rozróżnić oba podobnie brzmiące terminy, gdyż nie są one tożsame i odnoszą się do zupełnie innych sytuacji i procedur prawnych. Uznanie ojcostwa jest jednym z dwóch sposobów ustalenia ojcostwa. Może do niego dojść, jeżeli nie zachodzi domniemanie, że ojcem jest mąż matki lub domniemanie to zostało obalone na skutek powództwa o zaprzestanie ojcostwa. Domniemanie, że ojcem dziecka jest mąż matki zachodzi wówczas, gdy dziecko urodziło się w trakcie trwania małżeństwa lub w przeciągu 300 dni od jego ustania. Uznanie ojcostwa jest złożeniem oświadczenia przez ojca w urzędzie stanu cywilnego lub przed sądem opiekuńczym. Musi ono zostać potwierdzone przez matkę. Uznanie ojcostwa może dotyczyć dziecka poczętego, lecz nienarodzonego i nie jest możliwe, gdy dziecko ukończy 18. rok życia. Nie można uznać ojcostwa, jeśli doszło do przysposobienia nierozerwalnego, czyli na skutek adopcji lub usynowienia. Istnieje możliwość wystąpienia z powództwem o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa.
Na czym polega ustalenie ojcostwa w sądzie?
Ustalenie ojcostwa w sądzie to drugi sposób na ustalenie ojcostwa. Można do niego doprowadzić tylko wówczas, gdy narodzone dziecko nie pochodzi z małżeństwa, pochodzenie od męża matki zostało obalone lub ojciec nie uznał dziecka albo uznanie ojcostwa okazało się bezskuteczne. Domniemanie ojcostwa męża matki można obalić w toku procesu sądowego na podstawie pozwu o zaprzeczeniu ojcostwa. Ustalenie ojcostwa w sądzie może wynikać z żądania przedstawiciela ustawowego niepełnoletniego dziecka, pełnoletniego dziecka, matki lub domniemanego ojca. W przypadku śmierci dziecka sądowe ustalenie ojcostwa nie jest możliwe. Pozew o ustalenie ojcostwa wnosi się do właściwego sądu rejonowego. Matka i dziecko wytaczają powództwo przeciwko domniemanemu ojcu, natomiast ojciec przeciwko matce i dziecku lub przeciwko samemu dziecku, jeżeli matka nie żyje. Osoba, która wnosi pozew o ustalenie ojcostwa korzysta z ustawowego zwolnienia od kosztów sądowych, ale tylko pod warunkiem, że wygra sprawę.
W trakcie procesu o ustalenie ojcostwa powód musi udowodnić, że podstawowa domniemania ojcostwa jest prawdziwa. Pozwany może próbować kwestionować podstawę domniemania lub spróbować ją obalić. Czym jest podstawa domniemania? Założeniem, że doszło do obcowania płciowego z matką dziecka w okresie koncepcyjnym. Okres koncepcyjny obejmuje zakres czasowy pomiędzy 300, a 181 dniem przed urodzeniem dziecka. Podstawę domniemania można obalić za pomocą badań DNA, opinią biegłego lub udowodnieniem, że ojcostwo innego mężczyzny jest bardziej prawdopodobne. Dowodami w sprawie mogą być również wiadomości sms-owe lub listowe, a także zeznania świadków.
Na podstawie ekspertyzy sądowo-lekarskiej sąd orzeka prawomocnym wyrokiem, czy pozwany jest ojcem dziecka czy też nie. Wyrok o ustalenie ojcostwa może również obejmować zasądzenie alimentów na rzecz dziecka.